Bu yazıda sana sıfat ekleri (Adjektivdeklination) ile ilgili en yaygın hatalardan kaçınman için 5 ipucu (ya da: kural) vereceğim. A2 seviyesinin üzerinde olsan bile bu hatalardan bazılarını yapma şansın çok yüksek. Göreceksin! 🙂
İçerik:
Adjektivdeklination Almanca dilbilgisinde en çok korkulan konulardan biridir. Kesinlikle yalnız değilsin! 🙂 Öğrencilerime her zaman sıfat eklerini yanlış kullanmanın dünyanın sonu olmadığını söylerim.
Kelimeler öğrenmek, dilbilgisi kurallarını ezberlemekten çok daha önemlidir. En azından, birçok ülkede dil öğretiminde trend olan iletişimsel yaklaşıma göre. Ve ben de tamamen katılıyorum!
Ancak bu, dilbilgisine hiç önem vermene gerek olmadığına anlamına gelmez tabii ki. Ve birçok öğrenci, kelime dağarcığı açısından çok yüksek bir seviyede Almanca konuşuyor olsalar bile, temel (A1 ve A2 hataları) nedeniyle Almanca konuşurken güven eksikliği hissediyor.
Bu yazıda sana çok sık yapılan beş hatayı ve bunlardan nasıl kaçınabileceğini göstereceğim:
Sıfatın konumu
1. hata: Die Frau ist sehr *schöne. / Der *groß Mann heißt Herr Müller.
Düzeltme: Die Frau ist sehr schön. / Der große Mann heißt Herr Müller.
Bazı Roman dillerinin aksine, sıfatlar her zaman ek almazlar. Bir sıfatı sadece bir isimden hemen önce geldiğinde çekimlemeniz (doğru son eki almanız) gerekir (1). Sıklıkla (ama her zaman değil) sıfattan önce bir artikel (örn. der, einen vs.) bulunur.
Sıfat isimden sonra geliyorsa veya isim yoksa herhangi bir ek yoktur. Bu, 3 aşırı önemli fiilde (2) sein/bleiben/werden ya da sıfat değil de aslında bir zarfımız olduğunda (3) gerçekleşebilir. Zarflar isimler hakkında değil de, fiiller hakkında daha fazla bilgi verirler. İngilizce’de genellikle “ly” ile biterler.
(1) Der große Mann isst einen großen Apfel.
Uzun adam büyük bir elma yiyor.
(2) Ich bin krank und will endlich gesund werden!
Hastayım ve sonunda iyileşmek istiyorum!
(3) Er ist schnell nach Hause gegangen.
Hızlıca eve gitti.
2. Adjektivdeklination’un minimal sonu
2. hata: Der *groß Mann heißt Herr Müller. / Wir haben *viel *neu Kollegen.
Düzeltmesi: Der große Mann heißt Herr Müller. / Wir haben viele neue Kollegen.
Sıfatı ismin önüne koyduğumuzda, ekimiz için en azından “e” harfine ihtiyacımız vardır. Bu hep doğru olacaktır!
“E” harfi ile birlikte r,s,n veya m harfine ihtiyacımız da olabilir. Doğru ek, ismin cinsiyeti, hali ve sayısına (tekil veya çoğul) göre değişir. Konuyla ilgili diğer blog yazılarına ve Adjektivdeklination‘un tam tablosuna (web ve PDF versiyonu) göz at!
Hangi eki eklemen gerektiği konusunda hiçbir fikrin yoksa, en azından bir “e” ekle. Sıfatlar çekimlenirken pekçok durumda “-e” son ekini alır (örneğin 4, 5, 6, 7 diğerleri arasında). Bir ismin önündeki sıfata hiçbir ek her zaman yanlış olacaktır.
(4) Der neue Nachbar ist nett. (Nominativ Singular Maskulinum, unbestimmter Artikel)
(5) Sie ist eine tolle Frau. (Nominativ Singular Femininum, unbestimmter Artikel)
(6) Das kleine Kind ist süß. (Nominativ Singular neutral, bestimmter Artikel)
(7) Ich sehe schöne Häuser. (Akkusativ Plural, kein Artikel)
3. Asla çift “r”, “s” veya “m” kullanma!
3. hata: der *großer Mann / das *großes Kind
Düzeltmesi: der *große Mann / das *große Kind
Bu yazı sıfat eklerine odaklanmaktadır. Ancak artikelleri (belirli: der, die, das, den, dem, des; belirsiz: ein, eine …) doğru kullanmak da aynı derecede önemlidir. Bu üçüncü ipucu, artikel ekleri ve sıfat ekleri ile ilgilidir. Asla çift “r”, “s” veya “m” yok. Yani örneğin artikel için bir “r” ve sıfat eki için başka bir “r” diye bir şey yoktur. Bunlar “hal için ipuçları” (Signalendungen) ve yalnızca bir kez ortaya çıkabilir – ya artikelde (8, 9, 10) VEYA sıfat sonlarında (11, 12, 13):
(8) der große Mann
(9) das kleine Kind
(10) mit einem kleinen Kind
(11) ein großer Mann
(12) ein kleines Kind
(13) mit frischem Brot (Nullartikel)
Burada artikel + sıfattan bahsettiğimizi unutmamak önemlidir. Bir ismi (14) tanımlamak için iki sıfat kullanırsak, elbette çift “r”, “s” veya “m” harfleri doğru olabilir:
(14) mit leckerem, frischem Brot
Ayrıca rr, ss, mm’nin mümkün kombinasyonlar olmadığını, ancak çift “n” harfinin mümkün olduğunu ve Akkusativ eril tekil (15, 16) (bkz. 4. hata) ve Dativ çoğulda (17) meydana geldiğini lütfen unutma.
(15) Ich sehen einen großen Mann.
(16) Siehst du den großen Mann auch?
(17) Ich spreche mit den großen Kindern.
4. Akkusativ = Nominativ
4. hata: Ich sehe *einen *großer Frau. / Ich sehe ein *großen Kind.
Düzeltmesi: Ich sehe eine große Frau. / Ich sehe ein großes Kind.
Adjektivdeklination tablosuna bakarsan ve Nominativ ve Akkusativ’i karşılaştırırsan, bir şey fark edersin: formlar neredeyse aynıdır. 4 kategoriden (eril, dişil, nötr ve çoğul) sadece ilki değişir: eril (18)!
Aşağıda belirli artikellerle verdiğim örneklerde de görebileceğin gibi, diğer 3 kategori için Nominativ ve Akkusativ şekiller tamamen aynıdır (19, 20, 21). Aynı durum belirsiz artikeller için de geçerlidir.
(18) Der Mann ist groß. Ich sehe den Mann.
(19) Die Frau ist groß. Ich sehe die Frau.
(20) Das Haus ist groß. Ich sehe das Haus.
(21) Die Häuser sind groß. Ich sehe die Häuser.
Bu yüzden unutma: Akkusativ = Nominativ (eril tekil formlar hariç)
Çoğul ve “n” harfi
5. hata: Die *große Kinder spielen. / *Großen Kinder finden das langweilig.
Düzeltmesi: Die großen Kinder spielen. / Große Kinder finden das langweilig.
Bu da aşırı derecede yaygın bir hatadır. Eril ve nötr tekil formlarda gördüğümüz gibi, sıfat sonu bazen belirsiz bir artikel (ein schöner Mann) veya belirli bir artikel (der schöne Mann) kullanıp kullanmadığımıza göre değişebilir.
Benzer bir şekilde, çoğulda (Nominativ ve Akkusativ) artikele bağlı olarak farklı sıfat ekleri kullanılır. Eğer bir artikel varsa sıfat için bir “n” harfine ihtiyacımız vardır (22). Eğer artikel yoksa “n” de olmayacaktır (23).
(22) die schönen Häuser
(23) schöne Häuser
Belirsiz çoğul artikeli olmadığını unutma. “ein Buch” ifadesinin çoğulu basitçe “Bücher”dir. Başka bir deyişle, belirsiz artikel ve “Nullartikel” (=artikelsiz kullanım) çoğulda aynıdır. Bu, çoğulda artikelsiz kullanım çok yaygın olduğu ve böyle bir durumda sıfatın (en yaygın iki hal olan Nominativ ve Akkusativ) için bir “n” olmadığı anlamına gelir.
Özet
Bu küçük eklerin ilk başta ne kadar zor olabileceğini anlıyorum, özellikle de yazmak yerine konuşurken. Ancak bu gibi küçük ipuçları ve püf noktalarıyla zamanla gelişeceksin ve bir noktada artık bu kurallara bile ihtiyaç duymayacaksın.
Kısa bir özet:
- Direkt isimlerin önünde olmayan sıfatlar (sein/bleiben/werden ile) tıpkı zarflar gibi ek almazlar.
- İsimlerin önündeki sıfatların çekimlenmesi (ek alması) gerekir. En azından bir “e”.
- Asla çift “r”, “s” veya “m” olmaz (artikel + sıfat için)
- Akkusativ oldukça kolaydır. Çift “n” alan eril tekil dışında tüm biçimler Nominativ ile aynıdır.
- Çoğulda (Nom. ve Akk.): Bir artikel ile sıfat bir “n” alır. Artikel yoksa “n” de yoktur.
Konuyla ilgili: Tüm artikelleri ve tüm sıfat formlarını bu yazıda bulabilirsin. Ayrıca bu konuda ücretsiz indirilebilir bir PDF dosyası da var.
- Bununla zorluk çekiyor musun?
- Bu sıfat eklerini doğru kullanmak senin için ne kadar önemli acaba?
- Ya da belki bu konuda bir sorun var? Yorum yazmaktan çekinme!
DMM okulu’nda alıştırmalar yap!
